imkanı zatı ne demek?

Vukuu mümkün olan iş. Bir şeyin, aslında mümkün olması. (Osmanlıca'da yazılışı: imkân-ı zâtî)

Bir şeyin mümkün olabileceğini zihinle düşünmek.(Vesveseli adam imkan-ı zati ile imkan-ı zihniyi birbiriyle iltibas eder. Yani, bir şeyi zatında mümkün görse, o şeyi zihnen dahi mümkün ve aklen meşkuk tevehhüm eder. Halbuki, İlm-i Kelam'ın kaidelerindendir ki; imkan-ı zati ise, yakin-i ilmiye münafi değil ve zaruret-i zihniyyeye zıddiyyeti yoktur. Mesela: Şu dakikada Karadeniz'in yere batması zatında mümkündür ve o imkan-ı zati ile muhtemeldir. Halbuki yakinen o denizin yerinde olduğunu hükmediyoruz. Şüphesiz biliyoruz ve o ihtimal-i imkani ve o imkan-ı zati bize şek vermez, bir şüphe getirmez, yakinimizi bozmaz. Mesela: Şu güneş zatında mümkündür ki, bugün gurub etmesin veya yarın tulu' etmesin. Halbuki bu imkan, yakinimize zarar vermez, şüphe getirmez. İşte bunun gibi, mesela: Hakaik-ı imaniyeden olan hayat-ı dünyeviyenin gurubuna ve hayat-ı uhreviyyenin tuluuna, imkan-ı zati cihetinde gelen vehimler, yakin-i imaniye zarar vermez. Hem "la ibrete li-l-ihtimali-l-gayri-n-naşi an delilin" yani: "Bir delilden neş'et etmeyen bir ihtimalin hiç ehemmiyeti yoktur" olan kaide-i meşhure, hem usul-üd din, hem usul-ü fıkhın kaide-i mukarreresindendir. S.) (Osmanlıca'da yazılışı: imkân-ı zihnî)

Zatında daima mümkün olan. Her zaman olabilen. Olmasında bir mania bulunmayan. (Osmanlıca'da yazılışı: imkân-ı âdî)