dalli bil işare ne demek?

(Dallibilişare) Sözdeki mananın işaretine göre delil olmak.Üç nevi delaletten biri ile sevkedildiği mananın gayrisine yani; söylenince maksud-u asli olmayan bir manaya delalet eden lafızdır. Mesela: "Cenab-ı Hak bey'i helal, ribayı haram kılmıştır." ibaresi, bey', yani alış-veriş ile riba (faiz) arasında fark bulunduğunu beyan için sevk olunmuştur. Bundan asıl murad budur. O halde bu ibare meşru alışverişle faiz arasında fark bulunduğuna "delalet-i mutabıkıyye" ile delalet ettiği gibi, bey'in helal, faizin haram olduğuna da yine "delalet-i mutabıkıyye" ile "bi-l işare" delalet etmiş olur. Yine bunun gibi bir malın abde verilmesini veya verilmemesini isteyen bir kimseye karşı "Bu malı hiç bir şahsa vermem" sözü bu malın abde verilmeyeceğine "delalet-i tazammuniye ile" "bi-l işare" delalet eder.)"Evladın nafakaları mevludün leh üzerinedir" ibaresi de çocukların neseblerinin, babalarından sabit olacağına delalet-i iltizamiye ile bil-işare delalet eder. Çünkü, babanın mevlüdün leh olması, nesebin kendisinden sübutunu müstelzimdir." (İst. Fık. K.) (Osmanlıca'da yazılışı: dall-i bi-l işare)

(Dallibilibare) Fık: Bir ifade veya sözden muayyen bir mananın ve hükmün anlaşılması. Mesela: "Zekat, müslümanların fakirlerine verilir, hiçbir zengine verilmez" ibaresi zekatın yalnız müslüman fakirlere verileceğine delalet-i mutabıkıyye ile delaletidir. Zengin olan belli şahıslara da verilemeyeceğine delalet-i tazammuniye ile delalet eder. Zekat hususunda, zenginler ile fakirler arasında fark bulunduğuna da delalet-i iltizamiye ile delalet eder. (Ist. Fık. K.) (Osmanlıca'da yazılışı: dâll-i bi-l ibare)

(Dallibiliktiza) İktizası ile delalet eden. (Osmanlıca'da yazılışı: dâll-i bi-l iktiza)