karşıolumların örtüşmesi ne demek?
- Bk. örtüşme
örtüşme
- Örtüşmek durumu veya biçimi.
- İki şeyin birbiriyle tam olarak uyuşması; iki olayın aynı zamana rastlaması. Karşıtlıklarınörtüşmesi (Lat. conincidentia oppositorum): İlk olarak Nicolaus Cusanus'un kullandığı bu kavram, düşünce olarak eskidir. Karşıtlıklarınörtüşmesi şu anlamlarda kullanılır: 1- Fizikötesi ve dinsel anlamda bütün karşıtların kökçe bir birliğe geri gitmesi. 2- Önermedeki çelişmeyi eytişimsel bir biçimde kaldıran düşünce ve varlık ilkesi. 3- Nicolaus Cusanus'ta Tanrı, karşıtlıklarınörtüşmesidir. Cusanus'a göre, sonluda çelişen sonsuzda birdir (daire ve doğru çizgi); dünyanın kendisi de Tanrı'da örtüşen karşıtlıkların dışlaşması olarak belirir.
Coincidence.
Coincidentia
karşıolum
- I. (Mantıkta) 1- Birbirinin karşısında bulunan, birbirini karşılıklı olarak dışta bırakan iki kavram ya da yargı arasındaki bağlantı. // Özel biçimleri: a. Çelişikkarşıolum: Burada bir kavram, ötekinin doğrudan doğruya değillenmesidir (ak - ak olmayan), b. Karşıtkarşıolum: Burada aynı tür içinde bir dizinin en belirgin parçaları karşı karşıyadır (ak-kara). c. Görelikarşıolum-ilişkilerinkarşıolumu: Bağlılaşık kavramlar arasındadır (baba-oğul). d-Yoksunluk bildirenkarşıolum: Bir yetkinlik ve onun eksikliği arasındadır (gören -kör), e. Düşüncenin belli koşullar altında kaçınılmaz biçimde içine düştüğü çatışkı. Karşıt kavramlar aynı konuyle ilgili olarak aynı zamanda evetlenemedikleri halde değillenebilirler. Çelişik kavramlar aynı konuyla ilgili olarak aynı zamanda evetlenemedikleri gibi değillenemezler de: 1) K, S ise P değildir. 2) K, P ise S değildir.karşıolumların örtüşmesi Ama K ne S ne P olmayabilir; burada P ile S karşıt kavramlardır. Bunların çelişik kavramlar olmaları için, yukarıdaki iki önermeye şu iki önermeyi de katmalıdır: 3) K, S değilse P dir. 4) K, P değilse S dir, yani K, ya S dir, ya P dir. 2- Aynı özne ve aynı yüklemi olan, ama a. nicelik ya da kapsam (A ve I, E ve O); b. nitelik (A ve E, I ve O: karşıt); c. hem nitelik, hem nicelik (A ve O, I ve E: çelişik) bakımından ayrı olan önermelerin durumu: Bütün öğrenciler çalışkandır. Hiç bir öğrenci çalışkan değildir. Bazı öğrenciler çalışkandır. Bazı öğrenciler çalışkan değildir. Günlük dilde çoğunlukla birbirine karıştırılan karşıt ve çelişik kavramlarını iyice birbirinden ayırmak gerekir; tümel olumlu önerme ile tümel olumsuz önerme birbirlerine karşıdırlar, ama bukarşıolum bir çelişme olmayıp bir karşıtlıktır (contrarius); tümel olumlu önermenin çelişiği olankarşıolum tikel olumsuz önermedir. (Şemaya bkz.) II. Varlıkbilim (fizikötesi açısından) 1- Gerçeklikteki çatışma; türlü güçlerin birbiriyle çatışması: Bir istenç ile başka bir istenç, bir güçle başka bir güç arasındakikarşıolum. 2- Varlığın kendi içindeki uçlaşma (kutuplaşma) durumları (soluk alma-verme, eril-dişil). 3- Yaşamın ve tinin kımıldatıcı, devindirici itilimi, dürtüsü ve ileri götüren yaratıcı gücü (özellikle J. Böhme'den Alman idealizmine değin Alman fizikötesinde). 4- Eytişimselkarşıolum: Bir varlığın (sav) karşıtına dönüşmesi (karşısav) ve bu yolla daha yüksek bir birliğe (bireşim) ulaşması; sav ile karşısav arasındaki ilişki, bk. eytişim, örtüşme. 5- Bireşime yer vermeyen, varoluşsal bir karar gerektiren bir seçeneğin iki kanadı arasında "ya-ya da" biçiminde beliren ilişki.
- Opposition.
Opposition- Oppositio
karşıolum yasaları
- SaP, SeP, SiP, SoP özne-yüklem önermelerinin arasındaki ilişkileri dile getiren karşıtlık, altkarşıtlık, altıklık, çelişiklik yasaları. ( )
- Opposition laws, laws of the logical square.
- Lois d'opposition
örtüşme
- Örtüşmek durumu veya biçimi.
- İki şeyin birbiriyle tam olarak uyuşması; iki olayın aynı zamana rastlaması. Karşıtlıklarınörtüşmesi (Lat. conincidentia oppositorum): İlk olarak Nicolaus Cusanus'un kullandığı bu kavram, düşünce olarak eskidir. Karşıtlıklarınörtüşmesi şu anlamlarda kullanılır: 1- Fizikötesi ve dinsel anlamda bütün karşıtların kökçe bir birliğe geri gitmesi. 2- Önermedeki çelişmeyi eytişimsel bir biçimde kaldıran düşünce ve varlık ilkesi. 3- Nicolaus Cusanus'ta Tanrı, karşıtlıklarınörtüşmesidir. Cusanus'a göre, sonluda çelişen sonsuzda birdir (daire ve doğru çizgi); dünyanın kendisi de Tanrı'da örtüşen karşıtlıkların dışlaşması olarak belirir.
- Coincidence.
- Coincidentia